Hoa dâm bụt

BT- Dâm bụt còn có tên là mộc cận. Cây không cao, cành nhỏ. Ở nhà quê thường trồng làm hàng rào, nếu chịu khó cắt tỉa, dâm bụt cho ta một hàng rào vừa đẹp lại vừa có hoa mà là thứ hoa nở quanh năm. Hoa dâm bụt là hoa “nhà quê” vì ở quê nhà nào cũng có,  mọc bất cứ nơi đâu. Một thứ hoa dễ trồng, chỉ cần chặt cành găm xuống đất là sống khỏe bất chấp thời tiết và không cần người tưới nước!

Trong Quốc âm thi tập, có  bài “Hoa mộc cận” của Nguyễn Trãi:

Ánh nước hoa in một đóa hồng

Vết nhơ chẳng bén, bụt là lòng

Chiều mai nở chiều hôm rụng

Sự lạ cho hay tuyệt sắc không

 Qua bài thơ ta thấy cụ Nguyễn Trãi rất yêu  dâm bụt dù loài hoa này không quý phái như hoa hồng, không thanh cao như hoa sen. Ông mượn hoa để nói đến Phật tâm, và đời hoa “Chiều mai nở, chiều hôm rụng” là biểu hiện sắc sắc không không theo quan niệm của nhà Phật.

Nhắc đến hoa dâm bụt, tôi nhớ hàng rào dâm bụt của của ông bạn hàng xóm. Cho dù thời tiết bất thường, trời chợt mưa chợt nắng nhưng vẫn đâm hoa xanh lá. Dâm bụt trổ hoa bốn mùa, màu đỏ pha chút hồng phai, dù không “bắt mắt” như lan, mai, đào, cúc… nhưng nó là một loài hoa đặc trưng của làng quê - một làng quê đích thực ở thời kỳ chưa đô thị hóa.

Hoa dâm bụt vàng cánh đôi.

Cây dâm bụt không cần người chăm bón vẫn sống khỏe sống tốt, bất chấp mưa nắng gió bão… Dâm bụt cho hoa bốn mùa, có điều, hoa dâm bụt chỉ để ngắm (không thể cắt rời cành để cắm vào lọ). Lìa cành là hoa sẽ chết, chứng tỏ rằng hoa dâm bụt không thể sống thiếu cành, thiếu quần thể và thiếu… đất!

Ông bạn hàng xóm đã có lần nói với tôi: Con cháu nó bảo mình chặt bỏ hàng rào dâm bụt này để xây tường rào, nhưng mình phản đối, mình không thích “cao tường kín cổng”, vả lại cái hàng rào dâm bụt này do ông bà để lại, cho mình nhiều kỷ niệm từ lúc tụi nó chưa ra đời. Ông buồn rầu tiếp: Làng quê mình nhìn đâu cũng thấy dây điện, cột ăng-ten, hàng quán xanh đỏ… chỉ có hàng dâm bụt này, hàng ngày ra vào nhìn nó mới thấy lòng mình thanh thản ông ạ! Và nếu phải xa nhà, mình nhớ nhà thì ít mà nhớ hàng dâm bụt thì nhiều.

Có lẽ ông bạn hàng xóm tôi có lý khi giữ lại hàng rào dâm bụt này, ngoài những kỷ niệm ra, chắc ông  cũng không thể bỏ bụt, chỉ vì  “bụt là lòng” ?

Hoa dâm bụt màu đỏ, nhụy ngắn.

Hoa dâm bụt màu hồng cánh sen.

 Phan Trần