Mai này có còn đũa buông?

BT- Sóng lá cây buông màu đen, nâu, độ bền chắc cao nên người dân chọn làm nguyên liệu để sản xuất đũa ăn cơm. Hiện nay đã hình thành 6 cơ sở sản xuất đũa cây buông tại thôn 2 xã Suối Kiết (Tánh Linh), giải quyết việc làm lao động nông nhàn. Tuy nhiên, các cơ sở sản xuất đang đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu, giá thành cao.

Vót đũa sóng lá buông.

Thiếu nguyên liệu

Theo người dân, cây buông được thiên nhiên ưu đãi cho vùng rừng núi Suối Kiết, từ đó nghề làm đũa từ sóng lá cây buông này hình thành hơn 100 năm nay. Cây cứ lớn, nuôi sống người dân một cách tự nhiên và cứ thế con người khai thác mà không đầu tư tái tạo, kết hợp việc phá rừng buông làm rẫy, trồng cây công nghiệp. Tình trạng rừng buông Suối Kiết kiệt quệ, các cơ sở sản xuất tìm mua các vùng khác trong tỉnh. Và rồi, rừng buông Bình Thuận cũng không còn.

Để đảm bảo cho sản xuất, các cơ sở phải sang Campuchia thu mua lá buông với giá bán, cước phí vận chuyển… rất cao. Mùa mưa, giá mỗi tấn sóng lá tăng thêm 1 triệu đồng (chưa kể các chi phí khác), nhưng vẫn hút hàng. Người khai thác cây buông ở Campuchia tranh thủ đi hái măng vào mùa mưa kiếm nhiều tiền hơn, mỗi ngày thu hái khoảng 1,2 tạ măng, bán giá 5.000 đồng/kg; trung bình thu nhập 500.000 – 600.000 đồng/ngày. Trong khi, cây buông thì dài, kềnh càng mang vác khá vất vả, đường đi lầy lội mà nguồn thu cũng ít hơn. Chính những người khai thác này cảnh báo, rừng buông ở Campuchia chỉ còn khả năng cung cấp thêm 4 năm nữa!

Giá thành cao

Ông Nguyễn Quang Thái, chủ cơ sở sản xuất đũa Thái Nguyên (Suối Kiết - Tánh Linh) cho biết: “Với hơn 20 lao động, mỗi tháng gia đình tôi sản xuất 75.000 đôi đũa. Mức thu nhập bình quân hàng tháng của người lao động khoảng 1,5 – 1,8 triệu đồng/người. Đặc tính đũa sóng lá chắc bền, người tiêu dùng ưa chuộng, nhưng giá nguyên liệu ngày càng cao do nguồn cung cấp ngày một khan hiếm, người sản xuất lãi rất thấp”.

Trước đây, thu mua nguồn sóng lá buông trong tỉnh sản xuất đũa không hao hụt nhiều, chỉ bỏ 20% gốc, mép không đạt tiêu chuẩn. Với nguồn cây buông mua từ Campuchia thì hao hụt cao, khoảng 30 - 40%, bởi người bán độn sóng lá buông kém chất lượng vào bên trong không thể ra thành phẩm đũa. Vì vậy, giá thành đầu vào khá cao, sau khi trừ chi phí, lãi khoảng 2.000 -  2.500 đồng/bó (50 đôi đũa). Mặc dù lợi nhuận thu về không tương xứng với sức lao động và đồng vốn đầu tư, nhưng các cơ sở vẫn phải gồng mình sản xuất do “phóng lao phải theo lao”, chị Võ Thị Kim Thắng ở thôn 2, Suối Kiết chia sẻ.

Trước tình trạng nguồn nguyên liệu sóng lá buông cạn kiệt trong thời gian tới, các hộ sản xuất có định hướng chuyển sang sản xuất đũa tre, đũa gỗ để duy trì nghề làm đũa tại Suối Kiết tạo thêm nguồn thu, góp phần giải quyết lao động nữ, người già… trong lúc nông nhàn.

Trang Minh